Tarih ilminin, yerli ve uluslararası tarihçiler tarafından çok sayıda tanımı yapılmıştır. Bu tanımların çeşitliliğinde, tarihçilerin meseleye bilimsel ve ideolojik yaklaşımlarındaki farkların da etkisi olduğu açıktır. Tarihin tanımı yapılırken herkesin üzerinde ittifak ettiği bazı temel kriterler var. Mesela Yer ve zaman göstermesi, olayları sebep-sonuç ilişkisi içerisinde değerlendirmesi, hükümlerini muhakkak bir belgeye dayandırması gibi belli başlı kriterler sayılabilir. Bu kriterlere sadık kalındığında ortaya konan teoriye bilimsellik atfedilebilir. 

Geçmişten günümüze bu hususlara uyması gereken tarihçiler çoğu kere, zamanın ruhuna göre hareket etmişlerdir. Bazen duymaz olmuşlar, bazen görmez olmuşlar, bazen de konuşmaz olmuşlar. Onlar susunca bırakın en son konuşması gerekenleri, hiç konuşmaması gerekenlerin; hiç susmayan, akıl danışılan otorite! Konumuna yükseldiklerini görüyoruz. Böyle bir durumun yaşanmasında zamanın ruhunu yönetenlerin yani iktidarların yaklaşımları çok önemlidir. ''Demokles'in Kılıcı'' diye siyaset literatürüne geçen bir terkip var. Tarih boyunca tarihçilerin üzerinde de bir kılıç var. O kılıç ''Bize göre, bizim tarafımızdan'' anlayışının sahipleri. 

Özellikle İslam tarihinde Emevilerle başlayan devletçi tarih yazımı ve anlatımı pek çok hakikatin mürekkeple değişmesine neden olduğunu biliyoruz. Bu durum Türk-İslam devlet geleneğinde maalesef hep benimsenmiştir. Osmanoğullarının iktidarlarında vakanüvislerin eserleri ve anlatıları resmi tarihçiliğin somut örnekleridir. Cumhuriyetin ilk yıllarında da resmi bir tarih anlayışı üzerine çalışmalar yapılmış ve başarılı olunmuştur. 

Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya'nın, tarih ilmi sayesinde bir İtalyan kimliği inşa ettiğini biliyoruz. Yani tarih ilminin; iktidarların otoritelerinin tesisine-inkişafına, toplumların da inşasına olan katkısı yadsınamaz. Bugün bu görev sorumluluğu tarihçilerin, aydınların, ilahiyatçıların, gazetecilerin ellerinde başarıyla icra edilmektedir. 

Tarihçiler, vakitlerinin büyük bir kısmını arşivlerde geçirmesi gerekirken, siyaset koridorlarında ulufe kovalıyorsa kendilerine, öğrencilerine, geçmişe ve geleceğe karşı büyük bir ihanetin içerisindedirler. Bir Halil İnalcık yetişmiyorsa bunu sorgulamak durumundayız Geçmişten günümüze iktidarların baş tacı ettiği bir diğer önemli birim, ulema sınıfıdır. Onlar erken yaşlardan itibaren sıkı bir dini eğitime tabi tutulurdu. Özellikle akaid ve fıkıh alanlarında yüksek ihtisaslarını tamamlar ve tayin oldukları görev yerlerine atanırlardı. Merkezi devletin otoritesi arttıkça ulemanın; verdiği, vereceği kararlarda küçük değişiklikler olabilmekteydi. Kitabı herkes biliyordu, öğretiliyordu çünkü. Ama zamanla kitabına uydurmasını kendi akıllarıyla bulmaya başlayacaklardı. Bir Ebu Hanife yetişmiyorsa bunu da sorgulamak zorundayız. Hakları yenilmesin Ebus'suud Efendiler de yaşadı, Rıfat Börekçiler de. Ne yazık ki Dürrizadeler de yaşadı hem de şeyhul İslam bile oldular. 

Eğer, gelecek nesillere tahrif edilmiş bir tarih ve Allah'ın Muhammed'e indirdiği, son peygamberle son şeklini alan bir din yaşamak istiyorsak, her şekle dönüştürülebilen bir dinden de kaçınmak istiyorsak; tarihçiler ve ulema, yaranmayı bırakacak içinde bulunduğu topluma ve insanlığa yararlı olmanın gayreti içerisinde olacaklar. Diğer taraftan idarede bulunanlar da geçmişin sırrını ellinde bulunduran tarihçilerin, göklerin sırrına vakıf ulemanın üzerine gölge olmayacak. Ama, Allah'tan ve onun son peygamberinden rol çalan, posttan tahta çökmeye çalışan, dünyaperest çakma şeyhlerin tepesine bir karabulut gibi çökecek.