Dünyada Covid-19 ile yaşanan krizlere Rusya-Ukrayna savaşı ve arkasından büyük ekonomilerin önce bol para basıp arkasından da geri almalarına dayanan dalgalanmalar eklenince tüm mal ve hizmetlere fiyat artışları geldi.

Daha önce yazmıştım, Çin'in üretimde dünya payının yüksekliğini kullanarak (fırsatçılık yaparak) ve Covid-19'u da bahane ederek ürettiği mal ve hizmetleri pahalandırmasıyla tüm dünyada enflasyon (fiyat artış hızı) yükseldi.

Hammadde (Demir, bakır vs) ve enerji (Petrol, kömür, elektrik vs) fiyatlarındaki artışlar da yükselişi destekledi.

Yükseldi de ne oldu? Gelişmiş ülkelerdeki %1-3 arasındaki enflasyon oranları, son 20-30 yılın rekoru olan %10 civarına yükseldi. Merkez bankaları ve hükümetler ise ellerindeki para ve maliye politikası enstrümanlarını (Gösterge faiz oranı, zorunlu karşılıklar vb) kullanarak önceden verilen bol parayı sistemden geri almaya ve finansman maliyetini artırarak talepten kaynaklanan fiyat artışlarını azaltmaya çalıştılar.

Peki, bizde ne oldu? Orası epeyce karışık, finans ve bankacılık alanında daha önce denenmemiş bir süreç (“deney/tecrübe”) yaşadık, kamu zoruyla faizler bastırıldı, seçim var denilerek bolca para dağıtılması gerekti. Gelinen noktada, kredi vadeleri 6 ayın altına düştü, 3-4 milyona çıkan ev fiyatlarına karşılık kredi limitleri 250-500 Bin TL ye indirildi yani fiilen kredi kullanılamaz durumda.

Uzunca süredir duyduğumuz bir şey, alıştık artık, “Algı Yönetimi” konusuna. Ekonomi yönetimi, ustaca manevralar ve elindeki medya gücünü de kullanarak, algıları kendince iyi yönetti, TUİK rakamlarına göre %90 lara varan tüketici enflasyonu (TÜFE), %150 lere varan üretici enflasyonu (ÜFE) rakamlarını, “ne yapalım kardeşim, tüm dünyada enflasyon yüksek, o sebeple bizde de yüksek” olarak izah etmeyi, üstelik toplumun önemli bir kısmına da kabul ettirmeyi başardı.

Oysa bağımsız araştırma yapan yapıları (ENAG) bir yana bırakın, fiilen hissettiğimiz enflasyonun bu rakamların çok üzerinde olduğu ortada. Adeta hava durumu gibi, hani gölgede 40 derece, güneşte 55 derece der gibi, gölgede %85 olan enflasyon, güneşte %185 olarak yaşanıyor.

Ülkemizde enflasyonun esas sorumlusu, hatalı para ve maliye politikaları, yabancı sermayeyi dışlayan hatta küçümseyen bakış açısıyla doğrudan ekonomi yönetimidir. Oluşan olumsuz sonuçları (Hayat pahalılığı, geçim sıkıntısı, sosyal problemler vb) atacağı akıllı, bilimsel adımlarla düzeltme sorumluluğu da kendilerindedir.

 “Elimizi yıkarız, işimize devam ederiz” durumuna getirmeye çalışıyor ekonomi yönetimi, ülke olarak “cambaza bak” dönemini atlatmış olduğumuzu ümit ediyorum.