Mecburiyetten basılan karşılıksız para, kamu bankalarından pompalanan, uzun vadeli, düşük maliyetli (muhtemelen zararına) kredilerle desteklenmeye çalışılan iktisadî faaliyet istenilen tempoya bir türlü kavuşmadı.

Yazılarımı takip edenler bilirler, tulumbanın suyunu koyun, gerektiği kadar karşılıksız para basın, sisteme ilk hareketi verin diye defalarca yazdım. Nitekim aklın yolu bir, Hükümet de aynısını yapmaya çalıştı.

Özellikle son 6 aydır, Devlet borç çevirme oranını %200 lere çıkarttı, yani yarın ödeyeceği 100 TL için bugün 200 TL borçlanıyor, ilave miktarı piyasadan çekip tekrar sisteme vermeye çalışıyor. Kısa sürede AB kriterlerine göre çok iyi diye övündüğümüz borçlanma oranımızın limitleri aşması riski var. Üstelik önceki yıllara göre faiz ödemeleri %80 leri artan oranda arttı ve bütçe açığı çok ciddi noktalara vardı.

Elbette kamu harcamalarının arttırılması, kamunun özel sektöre borçlarının ödenmesi, alt gelir gruplarının doğrudan refah artışına yönelik düzenlemeler yapılması konusunda da yazdım, maalesef epeyce ağırdan aldılar, borçlandırma yoluyla hedefleri gerçekleştirmeye çalıştılar ki işler hızlıca toparlanmazsa problemin ötelenmesinden başka bir sonuç vermez bu durum.

Ekonomi yönetiminin, -tabiri caizse- tüm kartlarını V tipi bir düzeltmeye oynadığı, sürecin uzaması durumunda ne yapılacağıyla ilgili –en azından şimdilik- bir tedbiri bulunmadığı açık görünüyor. İlk zamanlarda U tipi bir süreç yaşayabileceğimizi yazmıştım, fikrim pek değişmedi.

İstanbul Borsasından (BIST) ve Kamu Borçlanma senetlerinden (Hazine Bonosu/Devlet Tahvili) yabancıların çıkışı hemen hemen istisnasız bir yılı aşkın süredir devam ediyor. Aslen yerli olup da dış ülkelerden yatırım yapan (Bıyıklı Yabancılar diye isimlendiriliyor) dahil edilse bile yabancı sermaye hissesi yarıdan aşağıya düştü, Tahvil piyasasında ise neredeyse yok denilebilecek seviyelere geriledi.

Yurt içi tasarruf sahiplerinin Döviz+altın hesapları 202 Milyar Dolar seviyesinde kaldı, TL cinsi karşılığını düşünürsek, ekseriyetle yabancı para cinsinden bankalarda birikim yapıyoruz demektir.

Varlık fiyatlarının artışını iliklerimize kadar hissediyoruz, enflasyon oranı kontrollü olarak düşük görünse de hissedilen öyle değil, bunu herkes biliyor. Bir süre sonra bu kontrolün de yetmeyeceği açık, oranlar ciddi oranda yükselecektir.

Son yıllarda lokomotif seçilen, şimdi de mecburiyetten desteklenen inşaat sektörü, Kamu bankalarının kullandırdığı kredilerle biraz belini doğrulttu ama herkes tedirgin, maliyetlerdeki artış, stoktaki konutlara kısmen yansıtılabildi, yeni maliyetlerin yansıtılmasıyla oluşacak fiyatlarla konut satmanın mümkün olup olmayacağı sektörü strese sokuyor.

Gerek borç çevirme oranı, gerek faiz yükü, gerek karşılıksız para basma, gerekse de piyasaya kredi pompalamada limitleri epeyce zorladık, “lastik bitti, jantta gidiyoruz” amiyane tabirle. 

TAVSİYE

Varlık fiyatları artmaya devam edecek, alacaksanız acele edin, satacaksanız fiyatı iyi düşünün. Özellikle konut alıcıları, kredi kullanmak zorundaysa, Kamu bankalarının mevcut kampanyalarını kaçırmasın.

Asla BCH/Rotatif/KMH/TKMH kredi kullanmayın, mecbur kaldıysanız  sabit oranlı ve uzun vadeli Aylık Eşit Taksitli (AET) şeklini tercih edin.

Kurdaki muhtemel hareketlilik durumu için borcunuz varsa almaya bakın, şu an için imkan yoksa alternatif risk tedbirleri (HEDGİNG, Opsiyon, Futur) almaya bakın. (Ki, benim yabancı parayla tasarrufa ve işlem yapmaya karşı olduğumu okuyanlar bilir)

Hayat devam ediyor, gün kararıp kalmaz, ticarî hayatın, üretimin devamı şarttır, o sebeple tamamen karamsar kararlar kesinlikle almayın, bütün problemlerin/krizlerin ve hatta fırsatların süresi vardır, o süre bitince geçer, tedbirli olun ama enseyi de karartmayın.

Allah akıbetimizi hayretsin.