Elma ile armut karıştırılıyor. Yapılan bir takım hizmetler, yatırımlar elbette takdir edilmeli, isabetli olanlar teşvik edilmeli. Herkes takdir görmek, desteklenmek ister ve hakkıdır da. Ancak göstere göstere yapılan yanlışlar, hatalı uygulamalar da örtbas edilemez. 

Yapılan duble yol çalışmaları, ulaşımı iyileştirdi, gerek can gerekse mal kaybı yönünden büyük bir hizmetti. Emeği geçenlerden Allah razı olsun diyeceğiz elbette. Ancak yatırımların maliyeti nedir, sıralaması doğru mudur? Öncelik verilen yatırımlar bu ülkenin gerçekleriyle uyumlu mudur diye sorulmasın mı? 

2006 yılında Van gölü çevresi 420 Km duble yol yapılmışken, Mut-Silifke yolu neden 2022 de yapılmadı diye sorulmasın mı? Trabzon'a, Rize'ye yıllar önce dağlar delinip denizler doldurulup akla zarar paralar harcanarak otoban gibi yollar yapılmışken, Akdeniz sahil yolu 2022 de hâlâ neden tamamlanmadı diye sorulmasın mı? Üstelik gerek nüfus yoğunluğu, gerekse ekonomiye katkısı (Tarım, turizm, ticaret vb) açısından belki 10 kat daha öncelikli iken?

Kamu Özel sektör İşbirliği (KÖİ) uygulamalarıyla güzel bazı yatırımlar yapıldı, İstanbul yeni hava limanı dahil bir kısım doğru işler yapıldı. Bu projelerde, yatırımı hep aynı şirketlerle (Malum beşli) neden yapıyorsunuz, bu kadar uzun süreli ve bu kadar yüksek garantileri neden veriyorsunuz, bunun finansal temelleri var mıdır, bazı yatırımlarda ihtiyaç olmayan yerlere yatırım yapılmış mıdır, hesaplamalarda kamu menfaati gözetilmiş midir diye sorulmasın mı?

Diklenmeden ancak dik durarak dış politika gözeteceğiz, sermaye piyasalarıyla da ilişkimiz böyle olacak dediğinizde alkışladık. Uygulamada doğru ekiple çalışılmadı, yabancı yatırımca kaçırıldı, ülkenin dış finansmana ihtiyacı, hatta mecburiyeti var, bu tarz hareket etmeyin, dış finansman kaynaklarını kurutursunuz, içeridekiler de kaçar denildi, neden böyle davranıp yatırımcıları kaçırdınız diye sorulmasın mı?

Önceliğimiz yatırım, üretim, ihracat denildi, takdir ettik, destekledik. Bunun için faizi düşüreceğiz dediniz, doğru tavır deyip destekledik. Uygulamada ise faiz talimatla indirilmez, doğru politikalarla ve doğru bir ekiple mümkün olabilir, attığınız adımlarla faizleri (Hazine ihalesi, tüketici kredileri, ticari krediler)  oldukları noktadan %50 oranında arttırdınız, güven bunalımı sebebiyle bankalar 12 aydan uzun vadeli kredi vermekten bile kaçıyorlar, piyasayı boğuyorsunuz, hâlâ göremiyor musunuz diye sorulmasın mı?

Devletin ihtiyacı var denilip sayısız kurum, kurul, kuruluş ihdas edildi, oralarda binlerce onbinlerce kişi yerleştirildi, amenna, gerekiyorsa yapılsın denildi. Buraların yönetimlerine ülkedeki oranlarından çok daha ağırlıkla belli bölgeden, belli mihraklardan, hatta -bazı iddialara göre- belli etnik kökenlerden, belli okullardan mezun- hatta bir kısmı sektörle ilgisiz- kişiler, neden atanıyor? Başka bölgelerden ve toplum kesimlerinden gelen insanlar neden buralara atanmıyor, onlara görev verilmiyor, hiç mi başka nitelikli insan yok diye sorulmasın mı?  

HDP/PKK güruhuna karşı net tavır alınıp kuzey Suriye'de PKK devleti kurulmasın, Türkiye güneyden kuşatılmasın diye sınır ötesi hareketler yapıldı, büyük çoğunlukla destek verildi. Suriye iç savaşı sebebiyle ülkemize kaçan muhacirlere sahip çıkıldı, Osmanlı mirası bölge insanlarına sahip çıkılması gerekiyordu, yapıldı, maliyetine katlanıldı. Süreçte, gelenlerin vasıflıları Avrupa ülkelerine gönderilip ıskartaları neden bizde kalıyor, kontrolsüz şekilde tüm şehirlerimiz neden istila ediliyor, geri göndermeyle ilgili planınız nedir diye sorulmasın mı?

Sofranıza güzel bir yemek geldiğinde, içinde yabancı bir madde görseniz göz yumup yiyor musunuz? Yoksa yemeği yapanı uyarıp gerekeni mi yapıyorsunuz? Üzeri kirlenmiş bir dostunuza, elbiseni temizle mi diyorsunuz, yoksa o şekilde gezip kendine ve çevresine karşı zor durumda kalmasına göz mü yumuyorsunuz? 

Bu sorular çoğaltılabilir, lehte ve aleyhte argümanlar yazılabilir. Bütün bunlar hepimizin fakirleştiği, hayatın pahalandığı, garip gurebanın enflasyon ve hayat pahalılığında ezildiği gerçeğini değiştirmez. Mesele, doğruya doğru, yanlışa yanlış diyebilmekte, hakkı teslim edebilmektedir.  

            Finansal okuryazarlığın gelişimi bakımından, en çok kullanılan, gün içinde karşımıza çıkan terimlerle ilgili bilgi vermek amaçlı olarak paylaşımlar yapılacaktır.

Para: Mal ve hizmet satın almaya, değer saklamaya/tasarrufa ve değer ölçüsü görevi görmeye yarayan, herkes tarafından genel kabul gören araçtır.  

Paranın işlevi:  (1) Mal ve hizmet değiş tokuşuna aracılık etmek. (2) Değer saklama görevi yapmak. (3) Değer ölçüsü görevi görmektir.

Para talebinin nedeni:  (1) Günlük ihtiyaçları karşılamak. (2) Geleceği güven altına almak. (3) Yatırım/Spekülasyon yapmak, sermaye edinmek, gelir elde etmektir.

Banknot: Taşıyana, üzerinde yazan miktarın ödenmesinin, çıkaran kuruluş tarafından garanti edildiği, para olarak kullanılan, değerli evraktır. Yasal ödeme aracıdır. TCMB, Türk lirası banknot basmaya yetkili tek kurumdur. Metal paralar Darphane tarafından basılır.

Finansal Okuryazarlık tavsiye edilen internet siteleri

http://www.eba.gov.tr/eicerik/tcmb (Öğrenciler için)

https://herkesicin.tcmb.gov.tr/

https://www.mahfiegilmez.com/p/ekonomi-sozlugu.html

http://modernekonomi.com/sozluk.html