Üniversite yıllarımda, 1988 den itibaren genel ekonomiyi ve borsayı yakından izlemiş birisiyim. Sonradan bankacılık yıllarımda iş gereği olarak bu ilgi ve takibim devam etti normal olarak.
1993 yılında Tansu Çiller (DYP-SHP) Hükümeti yaz aylarında yüksek enflasyona rağmen ısrarla düşük faiz politikası izlemeye çalışmış, bankalara ve finansal kesimleri cebrî olarak enflasyonun çok altında oranlarla Devlet iç Borçlanma Senetleri (DİBS) aldırmak istemişti.
Hazinenin, yani devletin bütçe açıklarının da etkisiyle yüklü miktarda iç borçlanma ihtiyacı vardı. Bunun alternatifi, (karşılıksız) para basmaktı ki, sebep olduğu enflasyon artışı/hayat pahalılığı nedeniyle daha da çok borçlanma/para basma ihtiyacı doğuruyordu.
Hükümet, bir yandan da kamu bankalarını kullanarak, bankalar arası piyasadan sürekli çok kısa vadeli (Önce haftalık, sonra mecburen gecelik) borçlanarak temin ettiği parayı devletin harcamalarında kullanıyor, söz konusu rakam (erbabı iyi bilir) ilgili bankaların bilançolarında bir takım muhasebe oyunları ile saklanmaya çalışılıyordu.
Sistem, gittikçe basıncı ve harareti artan, nar gibi kızarmış bir düdüklü tencere gibi sıkıntılı bir süreçte ilerliyordu. Elbette, gerek genel finansal sistemin, gerek bankacılık sisteminin, gerekse kamu bankalarının belli bir noktaya kadar tahammül etmesi mümkündü.
Sonrasında, Hazine, ilan ettiği birkaç ihaleyi “teklif edilen oranlar çok yüksek” gerekçesiyle iptal etti. Yani, piyasadan borçlanmadı, para çekmedi, oysa mevcut nakit dengesi buna hiç müsait değildi, kamu bankalarının sistemi taşıyabilecek durumları kalmamıştı.
Bankalar arası piyasada kamu bankaları çok yüksek faizlerle borçlanabilir hale geldi, Hazine ihalelerinde ve bankacılık sisteminde vadeler kısaldı, faizler arttı, bankacılıkta -belki de ilk defa- yaygın şekilde tezgah altı faiz (El altından verilen yüksek oranlı) uygulanır oldu.
Arkasından, döviz fiyatları patladı, Türk Lirası aşırı şekilde değer kaybetti, şiddetli bir devalüasyon yaşadık.

5 NİSAN KARARLARI VE SÜPER BONO

Meşhur 5 Nisan kararları alınmak zorunda kalındı, döviz kurunun daha fazla gitmemesi için ve normalleşmenin gelmesi için piyasanın adına “Süper Bono” dediği, 3 ayda %50 net faiz verilen (Yıllık bileşik % 402) DİBS çıkartılmak zorunda kalındı. Bu, kalbi duran bir hastaya elektroşok vererek kalbi tekrar çalıştırmaya benziyor.
Fakir fukara ezildi, orta direk çöktü, toplum, çok zenginler ve yoksullar olarak ayrıştı, sosyal ve ahlakî pek çok problem toplumu sardı, mahvetti.
1993-1994 yıllarında, “Zengin Kız-Fakir Oğlan” olarak seyrettiğimiz senaryonun, “Zengin Oğlan-Fakir Kız” versiyonunu izler gibiyiz.
Filmin hangi aşamasında olduğumuzu sorarsanız, en fazla seçimle birlikte finale gelmiş olacağımızı (Muhtemelen yeni bir süper bono) söyleyebilirim. Seçimi kimin kazanacağı önemsiz, final maalesef aynı olacak.
Daha önce pek çok defa yazdığım gibi, ümit ederim ki yanılırım.