Ortalıkta dolaşıp ahkam kesiyorsak, herkese akıl vermeye çalışıyorsak, her şeyi kendimize göre şekillendirme gayreti ve edası içinde isek, evvela kendimizdeki gerçeği görmemizi sağlayan hakikat aynasını yamacımıza yerleştirelim, sonrada oradaki kendimize ait gerçekle yüzleşelim ve soralım:

" Ey kendini bir halt zanneden ben; dışa(etrafa) karşı sergilediğin hal ve hareketlerinde, kendini mürşit gibi göstermeye çalıştığın sözlerinde samimi misin.? ve hayatına uyguluyor musun.? Başka bir ifade ile, hayatının her anında kendini sigaya çekiyor musun.? Bunu yapabiliyorsan, yaptığın her hareket, söylediğin her söz doğrudur, sırat-ı müstakim üzeresin.! Yoksa, bir taraftan perhiz yapıp, diğer taraftan lahana turşusu yemekle ne kafa sağlığını, ne de vücut sağlığını koruyabilirsin.!"

Demek ki; fikri ve zikri olarak sağlıklı bir fert ve toplum olabilmek için, ilk önce özeleştiri yapacağız, sonra eleştireceğiz, sonrada eleştirilmeye açık olacağız.

Tabi bütün bunları yaparken, yine kendimize şöyle bir soru sormamız icap eder.:

"Gördüğümüz veya maruz kaldığımız olumsuz, yanlış durumları muhatabına nasıl söylemeliyiz.?"

Yapılması gereken, önce muhatabımızın eleştirdiğimiz başka davranışlarını bir süreliğine rafa kaldırmalı, tek bir davranışı seçip kişiliğine zarar vermeyecek kelimelerle söylemeliyiz. Yani; başka bir ifade ile, muhataba tek başına iken ve lisan-ı münasiple anlatmalıyız. Misal; muhatabımıza, " sınava hazırlanmıyor olman, bütün hayatını etkileyeceğinden bu durum, geleceğin konusunda beni endişelendiriyor. " gibi bir eleştiri yapabiliriz. Ama; " sınava hazırlanma, gerekli gayreti gösterme, nerde akşam orda sabah sözde hayatını yaşa, sonra da başarı bekle, kusura bakma senden herhangi bir şey, hiçbir halt olmaz.! " gibi eleştiri doğru olmaz, yapmamalıyız.

Yalanını yakaladığımız kişiye doğrudan, " yalancı " demek, onun kişiliğine saldırmaktır. Ona; ima yoluyla genelleyerek, yalan söylemenin ahlaki olmadığını, insanın kendine ve etrafına zarar verebileceğini yine uygun bir dille, yalnızken anlatmak zahmetine katlanmak gerekir. Misal; " doğru söylemediğini öğrendiğimden beri hem şaşkın, hem üzgünüm " demek de belki onu yaralayacaktır ama, bu gereklidir.

Bu gibi hallerde, en önemli husus, yukarıda da zikrettiğimiz gibi, eleştirimizin muhatabımıza baş başa iken, birebirken uygun bir dile yapılması, yapılırken tabi o uygun ortam oluşturulmalı, oluşturamıyorsak doğruyu yapıp susmalıyız.!

Eleştirirken üslup son derece dostça olmalıdır. Eleştirdiğimiz yer, zaman kadar önemlidir. Kişi ve toplumun iyi davranışlarını daha fazla dillendirmeliyiz ki, eleştirdiğimizde haklı olalım, ciddiye alınalım.

Bilelim ki; olumlu,ılımlı, tarafsız, sıcak, anlayışlı, ahlaki, sevecen, itina ile seçilmiş sözcüklerle, sevgiyle, muhabbetle yaklaşarak, karşı tarafın söylediklerini dinleyerek, çözüme yönelerek, önce özeleştiri yaparak, yer ve zaman gözeterek yapılan, yaptığımız bütün eleştirilerimiz, mutlak surette yerini bulacak ve dikkate alınacaktır.

Son sözümüzü, atalarımızın ham sözü yoktur´la söyleyelim ve bitirelim.!

- İğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batır.

- Elin gözündeki saman çöpünü görüyorsan, önce kendi gözündeki merteği göreceksin.

- Eğer perhiz yapıyorsan, lahana turşusu yemeyeceksin.

SAYGILARIMLA