Türkiye’nin de üye olduğu UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu) Ülkemizin yanısıra Azerbaycan ve Kazakistan’ın da talep ve destekleriyle 2018 yılında, bütün dünyada anılması gereken önemli kişilerle ilgili Somut Olmayan Kültürel Miras listesine “Dede Korkut: Destan, Masal ve Müzik” dosyasını da eklemiştir.

Esasen Dede Korkut, 1998 yılında da, Türk Dünyası içinde de anılmış, başta ülkemiz olmak üzere, bütün Türk Cumhuriyetlerinde, bilimsel etkinlikler ve ozan şölenleri düzenlenmiştir.

Türk Dünyasının yüzlerce yıllık kültürel kimliğinin taşıyıcısı ve ortak mirası olan Dede Korkut etrafında şekillenen destan, masal ve müzik geleneği ülkemizin her yerinde yaşatılmaktadır. Dede Korkut kültürünü oluşturan destan, masal ve müzik içerisinde yer alan, dilden dile ve kuşaktan kuşağa aktarılan değerler, ülkemizin kültürel belleğinde canlılığını korumakta, geçmişle günümüz arasındaki kültürel bağın güçlenmesine, kültürel devamlılığın, aidiyet ve kimlik anlayışının geleceğe taşınmasına katkıda bulunmaktadır. Birikimi ve değerleri sınırları aşan Dede Korkut mirası bu yönüyle Türkçe konuşan ülkelerde birleştirici bir unsur olarak da son derece önemlidir.

Dede Korkut ya da başka bir deyişle Korkut Ata, bütün Türkler’in atasıdır. Kaynaklar O’nun Oğuz Türkleri’nden ve Bayat boyundan olduğunu kaydetmektedir. Ama Osmanlı Devletini kuran Kayı Boyu’na mensup olduğunu yazanlar da vardır.

Oğuzlar’ın, efsanevi ozanı Dede Korkut’un doğum ve ölüm tarihleri hakkında somut bir bilgi yoktur. Ama hakkındaki rivayetler pek çoktur. Örneğin O, elâ gözlü bir dev kızı tarafından dünyaya getirilmişkir. Çok uzun boylu, güçlü kuvvetli bir insandır. Çok uzun bir ömür sürdürmüştür. Kimilerine göre 100, kimilerine göre 195, hattı 300 yıl yaşamıştır. Kimilerine göre Hazret-i Muhammed döneminde yaşamış olup, Peygamberimizle çağdaştır. Kimine göre de Peygamber’den 300 yıl sonra, Abbasiler devrinde yaşamış olup, Salur Kazan ile çağdaştır.

O’nun Peygamber’le aynı dönemde yaşadığını rivayet edenler, Oğuz Padişahı Kara Han’ın, Korkut Ata’yı Hz.Muhammed’e elçi olarak göndermiş olduğunu kaydetmektedir. Rivayete göre Korkut, Selman-i Farisî ile birlikte yurduna dönüp, Oğuz Kavmi’ni irşad etmiştir.

O’nun Salur Kazan’la çağdaş olduğunu savunanlar, “Seyyah-ı Korkut” mahlâsı ile, Salur Kazan’ı öven şiirler yazdığını belirtmişlerdir.

O’nun yaşadığı devri araştıranlardan birisi de 900 yıllarında, yani Türkistan’da İslâmiyetin ve dervişlerin ilk zuhuru döneminde yaşamış olduğunu rivayet etmiştir.

Korkut Ata’yı Oğuz Han’ın çağdaşı sayanlar da vardır, ama bu doğru değildir. Zira Oğuz geleneği, Korkut Ata’nın Oğuz’dan çok sonra yaşamış olduğunu kabul eder.

O’nun ölümü ile ilgili rivayetler de çoktur. Kazak, Kırgız ve Türkmen rivayetlerine göre Korkut Ata rüyasında 40 yıl yaşayacağını görünce, ölümden kaçıp, diyar diyar dolaşmış. Nereye gitti ise orada mezarının hazırlanmakta olduğunu anlamış, bu yüzden sürekli yer değiştirmiş. Nihayet Sir Derya’nın ağzına yakın bir yerde gelip, nehir üzerine hırkasını sermiş ve orada ölmüş.

Başka bir rivayet ise, Korkut’un rüya görmeden önce de mezarının bulunduğu yerdeki evinde oturduğunu, rüyadan sonra kaçtığını, fakat sonunda yine yurduna dönüp, orada öldüğü şeklindedir.

Birçok Türk büyüğü gibi, Dede Korkut’un da birkaç yerde mezarı bulunmaktadır. Orta Asya’da, bugünkü Özbekistan sınırları içerisindeki Taşkent-Kazalı yolundaki Korkut İstasyonunda Sir Derya’nın Aral Gölü’ne döküldüğü yerin yakınındaki bir türbede; Azerbaycan ile Dağıstan sınır bölgesinde, tarihi bir Türk yurdu olan Derbent’te Dede Korkut makamları bulunmaktadır. Evliya Çelebi ünlü Seyahatnamesi’nde Kafkasya’yı anlatırken, Demirkapı’da bir “Dede Korkut Ziyaret Yeri”nin bulunduğunu kaydetmektedir. Keza Anadolu’da da, örneğin Bayburt’ta halk, Dede Korkut’u hemşehrileri sayar.