Aktif Ziyaretçi | 8 |
Bugün Toplam | 98 |
Toplam Ziyaret | 841492 |
İrfan Ünver NASRATTİNOĞLU
nasrattioglu@hotmail.com
TÜRKİSTAN DAĞLARI’NIN KRALİÇESİ KURMANCAN DATKA
08/03/2024 On yıl önce Türkiye’deki sinemalarda gösterime giren, birkaç ay önce de TRT
Televizyonunda gösterilen filmde, Türkistan topraklarında yaşamış olan kahraman
bir Kırgız-Türk kadınını tanıdık. Şahsen ben ne onun adını duymuştum ve ne de
onunla ilgili filmden haberdardım. Oysa onu tüm yurttaşlarımın da tanımaları ve
hakkında bilgi edinmeleri gerekirdi. Kurmancan Datka, 1811 yılında Oş şehri yakınlarındaki Madı köyünde
Bargı kabilesinden Mamıtbay’ın kızı olarak doğdu. Oş, Fergana Vadisi'nin
güneyinde bulunan ve “güneyin başkenti” olarak adlandırılan, Kırgızistan'ın en büyük ikinci
şehridir. Bu şehir 2019 yılında TÜRKSOY tarafından Türk Dünyası Kültür Başkenti
ilan edildi. Kurmancan daha 17 yaşında iken evlendi, ama bir yıl sonra baba evine geri
döndü. 1832 yılında Altay Kırgızları’nın lideri olan Alimbek Datka ile
evlendi. Bu evlilikten 5 oğlu ve 2 kızı Dünyaya geldi. Alimbek’in 1862
yılında bir suikaste kurban gitmesinden sonra, güneydeki Kırgız gençleri Kurmancan’ın
çevresinde toplanmaya başladılar. Kısa
süre içinde, 10 bin kişiden oluşan bir ordu oluştu ve Güney
Kırgızistan’daki Alay bölgesinin yönetimini ele aldılar. Buhara ve Hokand
Hanlıkları da Kurmancan’a biat ettiler. Kurmancan; akıllı, düşünmeden
konuşmayan, değerlerinden taviz vermeyen tavırlarıyla dikkatleri üzerine
çekmişti. Çocuklarını da kendisi gibi yetiştirmeye çalıştı. Tüm özellikleri
onun diğer kadınlardan farklı olarak yükselmesine, Alimbek ile evlenmesine ve
bugün bile Altay Kanıkesi (Altay Kraliçesi) olarak anılmasına sebep oldu. Giderek büyük bir güç haline gelen Rusya, imparatorluk sınırlarını
genişletmiş ve topraklarına toprak katmaya başlamıştı. O süreçte, Hokand, Hive
ve Buhara Hanlıkları da birbirleriyle çekişmeye başlamışlar, bundan da istifade
eden Ruslar 1877 yılında, Kurmancan’ın yönetimindeki Alay vadisine girdiler. Kurmancan
Datka Rus ordusuyla savaşa girip halkını kırdırmak yerine, işgal güçlerinin
komutanıyla uzlaşıp, barış içinde yaşama yolunu seçti. Bu siyasi taktikle 1907
yılında ölünceye kadar, 30 yıl süreyle Alay halkının başında kaldı. *** Ruslar hanlıkların kendi aralarındaki çekişmelerden
yararlanarak hızla Orta Asya'ya yayıldılar. 1552’de Kazan’ı, 1556’da
Astrahan’ı, 1716’da Omsk’u, 1830’da Akmola’yı, 1854’de Alamaata’yı, 1850-1876
yılları arasında Buhara Hanlığı’nı, 1877-1886 yılları arasında Hive Hanlığını
işgal eden Ruslar aynı tarihlerde Kurmancan’ın memleketi olan Hokand’ı da işgal
ettiler. Ancak Hokand Hanlığı resmen
ele geçirilmiş olmasına karşın yer yer direnişe devam ediyordu. Türkistan genel
valisi General Von Kaufmann 2 Kasım 1876 tarihinde Fergana vadisini teftiş
ettikten sonra halk arasında huzursuzluk olduğunu ve hala Han’a karşı sevgi
besleyen insanların çoğunlukta olduğunu tespit etti ve Altay Vadisine kadar
ilerleyerek Hokand Hanlığını işgale başladı. Askeri sevk ve idare Kurmancan
Datka’daydı. Kurmancan, uzun uğraşlar sonucunda Altay Bölgesini
bağımsızlığına kavuşturdu. Çarlık Rusya’sı, General Skobelev komutasındaki ordusu ile Altay Vadisine
Karşı askeri harekata başladı. Bu sırada Kurmancan Datka’nın oğlu Abdullah Bey
ordunun komutasını eline alarak savaşa başladı. Savaş Kırgızların lehine
sürerken kendisi de bir Kırgız olan İman Kulu tarafından, Kurmancan ve oğlu
Abdullah’ın tasarladığı savaş planı Ruslara aktarıldı! Kurmancan ve oğlu
Abdullah Bey, Rus askerleri tarafından esir alındılar. General Skobelev, direnişlerin durmasını istiyordu. Bunun üzerine
Kurmancan, iç işlerinde serbest olmak şartıyla çarpışmaları durdurabileceğini
söyledi. Skobelev bu şartı kabul etti ve şu hususlarda anlaşma imzalandı: - Eski hanlığın karargahının yine önceki şekline uygun düzenlenmesi, iki
taraf için de uygun olmaz. - Yedi şehirli Hokand ülkeleri ile Rus İmparatorluğu’nun istiklali altında
iki tarafın birleştiği kabul edilmiştir. - Yerli halkın hayat tarzına, sahip olduğu dinine Rus idaresi tarafından
hiçbir şekilde bir baskı uygulanmayacaktır. - İsyan olursa bütün halk değil sadece isyan edenler cezalandırılacaktır. Ele
geçen ya da bizzat kendi gelerek suçunu itiraf edenler, azad edilecek; sürgün
edilen ancak kaçan halka tekrar kendi ülkelerine dönmelerine sakin bir hayat
sürmeleri şartıyla izin verilecektir. Kurmancan’ın vefatının ardından bölge küçük bölümlere ayrıldı ve
Kurmancan’ın soyundan gelenlere yönetim izni verilmedi. Kurmancan imzaladığı anlaşmayla ülkesini tam 30 yıl boyunca iç işlerinde
bağımsız bir biçimde yönetmiştir. Kırgız halkı Kurmancan’ı hiç unutmamıştır. Halk
onu Altay Kanikesi (Altay Kraliçesi) olarak anmaktadır. Kırgızistan
hükümeti parklara onun heykellerini dikmiş, para ve pullara onun resimlerini
koymuştur. Türkistan'ın tarihinde efsanevi bir siyasi kadın lider olarak anılan Kurmancan Datka, Kırgız tarihinde "Datka (General)" unvanı ile şereflendirilen tek kadındır. Milletinin özgürlüğü ve bütünlüğü için çocuklarını feda etmeyi bile göze alan Kırgızların kadın kahramanı Kurmancan Datka, Rus işgaline karşı ömrünün sonuna kadar mücadele etmiştir. Türkistan'ın özgürlüğü için mücadele eden bu kahraman kadın 1907 yılında 96 yaşında vefat etmiştir. Kurmancan Datka’nın hayatı ve kahramanlık öyküsü, memleketi Kırgızistan’da
sinema filmi olarak 2014 yılında “Kurmancan Datka - Dağların Kraliçesi” adıyla
çekildi. Kırgız sinema tarihinin en pahalı yapımı olan film Kırgızlar’ın
tarihinde önemli bir sayfa olan Rus Çarlığının egemenliğine girildiği dönemi
yansıtmaktadır. Filmin yönetmeni Sadık Şer-Niyaz, filmle ilgili demeçinde,
“Kurmancan Datka bir bölgenin değil tüm Türkistan’ın anasıdır. Rus işgaline
karşı at üstünde savaşan bir cesur kadındır. Onun almış olduğu doğru kararla
Alay toprakları özgür kaldı. Her şeyden önce O, bir merhametli anadır.” Demiştir. Filmde, eşinin bir suikasta kurban gitmesinin ardından Alay Kırgızları’nın
başına geçen ve “Alay Kraliçesi” diye anılan Kurmancan Datka’nın yaşamı
anlatılıyor. Film, bugüne kadar Kazakistan, Rusya, Kanada ve Amerika Birleşik
Devletlerinde sinemaseverlerle buluştu. Aralık 2014 yılında ise Türkiye’de
vizyona girildi. Ayrıca Newyork’taki Avrasya Film Festivalinde de, Oscar’a aday
gösterildi. 19. yüzyılda Türkistan topraklarında, Kırgız bir ailede dünyaya gelen
Kurmancan Datka, Türk ve Müslüman bir kadını temsil etmesinin yanında, siyasi
ve askeri arenada da kendini ispatlamış, gerektiğinde halkı için fedakârlık
yapmaktan çekinmemiş ve adını tarihe
yazdırmıştır. Kurmancan’ın, gerek Kırgızlar ve gerekse Orta Asya halkları
arasında ön plana çıkmasında dönemin siyasi, askeri, ekonomik ve toplumsal
olayların rolünün olduğu açıktır. Bununla beraber Hokand Hanlığı’nda, Datka
(General) unvanına sahip ve bir dönem hanlıkta baş vezirlik yapan, Alımbek
Datka ile evlenmesi onun hayatında dönüm noktası olmuştur. Kahraman bir Türk kadını olan Kurmancan Datka’ya Allah’tan Rahmet niyaz ediyorum. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Yorumlar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Yazarın diğer yazıları | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
KIRGIZİSTAN MİLLÎ OZANI TOKTOGUL 160. YAŞINDA - 04/10/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
KIRGIZİSTAN MİLLÎ OZANI TOKTOGUL 160. YAŞINDA | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ÖLÜMÜNÜN 500. YILDÖNÜMÜNDE ŞAH İSMAİL HATAYİ - 01/10/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Ve Türk’ün Türk’ü kırdığı Çaldıran Savaşı) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
TÜRKLERİN EFSANEVİ ATASI DEDE KORKUT - 24/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
TÜRKLERİN EFSANEVİ ATASI DEDE KORKUT | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 50 YAŞINDA - 20/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 50 YAŞINDA | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tebrizli Türk MESUD PEZEŞKİYAN İran Cumhurbaşkanı Seçildi - 17/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tebrizli Türk MESUD PEZEŞKİYAN İran Cumhurbaşkanı Seçildi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ÇİNGENELER = ROMANLAR - 13/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ÇİNGENELER = ROMANLAR | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
GÖKTÜRKLER – KÖK TÜRKLER - 10/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
GÖKTÜRKLER – KÖK TÜRKLER | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İSLAM DÜNYASI TURİZM BAŞKENTİ H İ V A - 03/09/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İSLAM DÜNYASI TURİZM BAŞKENTİ H İ V A | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
BÜYÜK ZAFER (ZAFER HAFTAMIZ MİLLETİMİZE KUTLU OLSUN) - 30/08/2024 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
BÜYÜK ZAFER (ZAFER HAFTAMIZ MİLLETİMİZE KUTLU OLSUN) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Devamı | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||