9 Mart 2020 itibariyle uzun süredir sinyalleri gelen küresel piyasalardaki çöküntü başladı. Bahane olarak Kovid-2019 denilen viral hastalık bahane edildi, tetiğin çekilmesi ise petrol ihraç eden ülkeler örgütü (OPEC) nün genişletilmiş toplantısında (OPEC+) Suudi Arabistan ile Rusya arasında yaşandığı anlaşılan çatışma (ABD-Rusya diye de okunabilir) ile oldu. Petrol üretimindeki kısıtlama yoluyla fiyatların yüksek tutulmaya çalışılmasında mutabakat sağlanamayınca karşılıklı restleşmeyle fiyatlar 1991 Körfez savaşından bu yana yaşadığı en hızlı düşüşle, 30 Dolar seviyesine indi, dün itibariyle dalgalanma devam ediyordu.

Petrolün varil fiyatının yaklaşık 50 Dolar seviyesinden 30-35 Dolar seviyesine inmesi elbette bizim gibi enerji ithalatına her yıl 50-60 milyar Dolar ödeyen bir Ülke için iyi haberdir. Ortalama hesaplamalarla her 10 Dolarlık düşüşün maliyetimizi yılda 3 milyar Dolar azalttığı görülmektedir. Buna rağmen Petrol geliri elde eden ülkeler açısından gelir kaybı oluşacağından o ülkelere yaptığımız ihracat azalacaktır.

Başta ABD ve Japonya, Çin vb Uzak Doğu borsaları olmak üzere borsalar % 6 lara varan düşüşle açıldı. % 6 küçük bir oran gibi gelmesin, yıllık getirilerin % 2-3 lerde olduğu ülkelerde bir günde yaşanan % 6 düşüş ortalığı bir birine katacak bir durumdur.

Amerikan Merkez Bankası (FED) işlerin kritik eşiği aştığı anlaşılınca olağan üstü bir toplantı yaparak politika faizlerini –hem de oy birliğiyle- %0,50 oranında düşürüp % 1 seviyesine çekti. Bu da küçük gelmesin, yaklaşık %40 kadar faiz indirimi anlamına geliyor ki bizim Merkez Bankamızın %24 lerdeki oranını bir anda 10 puan indirmesi gibi bir şeydir. 18-19 Mart'ta da tekrar indirim yapacağı sinyali verdi. Faiz indirimlerine rağmen global çalkantılar sebebiyle tüm dünyadan para ABD ye dönüyor ve altın talebi nedeniyle de altın fiyatları zirvede. 

Virüs sebebiyle üretimin, nakliye/lojistik faaliyetlerinin, ticaretin azalacağı, hemen tüm ülkelerin gelirlerinin ya yerinde sayacağı ya da gerileyeceği bir dönem yaşanacak görünüyor.

Çin'in yaşadığı problem sebebiyle üretiminin azalması ve temel tedarik zincirinin aksaması sebebiyle bir kısım mal talebinin ülkemize kayması lehimize olmakla birlikte bu fırsatı doğru kullanmak da millî bir politika olarak değerlendirilmeli ve gerek ilgili Bakanlık gerekse TOBB vb STK ların yönetiminde yürütülmelidir diye düşünüyorum.

Beklentilerin toparlanamaması sebebiyle iç ticaretin en fazla yerinde sayacağı anlaşılıyor. 2 yıldır toplumda yaşanan fakirleşme/satın alma gücü azalması ise zarurî ihtiyaçlar dışındaki lüks ürünlerin hacminin sınırlı olacağı beklentisi oluşturuyor.

Mut İlçemiz özelinde ise kayısı ürünümüzün başat alıcısı olan Rusya ile ilişkilerin şimdilik de olsa normalleşmesi sebebiyle Rusya ihracatının devlet kararıyla engellenmesi riski şimdilik ortadan kalktı, korona virüsü ya da bence daha doğru isimlendirmeyle “(Çin) Wuhan zatürresi” sebebiyle oluşacak daralma dışında ciddi bir risk görünmüyor.

Global risklerin ülkemiz açısından hafif atlatıldığı, yeni üretim sezonunun da İlçemiz özelinde bereketli olduğu bir yıl diliyorum Allah'tan.