Uzunca bir süredir piyasanın kendi içindeki doğal (fıtrî) akışına yapılan bilim dışı (Bakan beyin tabiriyle irrasyonel) müdahalelerin tüm dengeleri bozduğunu, Merkez Bankasının (TCMB) piyasa regülasyonunda etkisiz bırakılması, karşılıksız para basılması, döviz kurunun baskılanması, bütçedeki disiplinsizlik (çok sayıda kayıp/kaçak) ve benzeri sebeplerle pek çok problemin ortaya çıktığını yazıp duruyorum.

Başta fiyatlama davranışlarındaki bozulma olmak üzere Merkez Bankasının (Kuzey Ne taraf? başlıklı yazıma bakınız) aslî fonksiyonlarının adeta felç olmasını çok pahalı ödedik, ödemeye devam edeceğiz maalesef.

Bankacılık, daha önce çeşitli yazılarımda detaylarına girdiğim gibi, temelde tasarrufu olan kesimlerden paralarını emanet alıp (mevduat) belli şartlarda bir miktar kâr edeceği şekilde finansman/sermaye ihtiyacı olan kesimlere (kredi) verir. Ülkemizde TL mevduat vadeleri çok kısadır, ortalama 1-3 ay arasında gezer. Buna karşılık kredilerin çoğu zaman bir yıldan uzun vadeli gerektiği malumdur. Bu durum her vade dönüşünde maliyetleri değişen (genelde artan) ve her an sistemden çıkabilecek bir kaynakla uzun vadeli ve sabit oranla borç vermek anlamına gelir ki yüksek risk taşır. (Faiz riski vd riskler)

Süreçte hızla kredi faizleri yükseldi, firmaların ve bireylerin ödeme güçlerinin üzerine çıktı. Dolayısıyla kredi alabilecek kesim çok azaldı, vade kısa, maliyetler yüksek olunca, kredi alabilenler de düşük miktarlarda kullanabildiler. Kullandırılan krediler reel olarak, hatta nominal olarak küçülmeye bile başladı.

Devlet ise genelde TCMB ve Hazine'nin Kamu gücünü kullanmasıyla kendi borçlanmalarında bankalar üzerinde düşük faiz baskısı oluşturmakta, yine mevduatla topladığı parayı, uzun vadeli ve genellikle sabit faizli olarak Devlete vermeye zorlanmaktalar.

Bir taraftan da ekonomi yönetimine “yapmayın, etmeyin” diye yalvarılan Kur Korumalı Mevduat (KKM) belasından çıkmaya karar verip normal vadeli mevduata yönlendirmek için KKM faizlerine sınır getirilince iyice çanak çömlek patladı tabii.

Bankalar kredi verecek kimse kalmayıp Devlete verdikleri fonlarda da kâr edemeyince, eşi pek görülmemiş bir durum oluştu. Yaklaşık bir haftadır başta kamu bankaları olmak üzere hemen hemen tüm bankalar mevduat faizlerini düşürmeye başladılar. Normalde, atılan doğru adımlarla enflasyonun düşeceğine inanılan bir piyasa olsa, bu çok güzel bir şeydir.Ancak, 2025 yılına kadar enflasyonun düşürülemeyeceğini bizzat ekonomi yönetimi ilan etti. Dolayısıyla bu durum ciddi bir risk içeren, dikkatli olunması gereken bir aşamada olduğumuza işarettir.

Körfez Arap ülkeleri ve Avrupa başta olmak üzere “dünya kazan biz kepçe” formatında para arayan sayın Bakan ve TCMB Başkanımız eğer para getiremezlerse KKM'den ve normal mevduattan çözülen paraların döviz ve altına (dolayısıyla dövize) akmasını engelleme şansı kalmaz. 

Zaten Orta Vadeli Programda (OVP) 2024 yıl sonu hedefi 42 TL olan Dolar kuru, seçimlerin arkasından o rakamları aşacaktır.

Tam anlamıyla, bir deli kuyuya taş atmış, kırk akıllı çıkaramamış durumu yaşıyoruz.

Sonumuz hayrolsun.